ΤΟ ΕΓΓΥΣ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ

Το Εγγύς Διαστημικό Περιβάλλον της Γης
Ιστορία, Τεχνολογία και Επιστήμη της Αστρονομίας
του κ. Σταύρου Αυγολούπη, καθηγητή Αστρονομίας του ΑΠΘ

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του καθηγητή Αστρονομίας του ΑΠΘ κ. Σταύρου Αυγολούπη, με τίτλο Το Εγγύς Διαστημικό Περιβάλλον της Γης, Ιστορία, Τεχνολογία και Επιστήμη της Αστρονομίας. Πρόκειται για ώριμο καρπό της διδακτικής και ερευνητικής πείρας τριών δεκαετιών του γνωστού και εξαίρετου καθηγητή. Όπως ο ίδιος γράφει στον πρόλογο του βιβλίου, χρειαζόταν όλος αυτός ο χρόνος, για να αποκτήσει η συσσωρευμένη γνώση μια απαραίτητη για το σκόρπισμά της διαύγεια, τάξη και λιτή απλότητα.
 
Το βιβλίο αυτό είναι μια επιτυχημένη προσπάθεια συμπύκνωσης βασικών γνώσεων από την ιστορία, την τεχνολογία και την επιστήμη της Αστρονομίας. Απευθύνεται στους φοιτητές των παιδαγωγικών τμημάτων και στο ευρύ κοινό. Ο αναγνώστης που θα εγκύψει στις σελίδες του θα αποκτήσει μια σφαιρική γνώση της Αστρονομίας, με αναφορές στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον. Και όχι μόνο: ο συγγραφέας δε διστάζει να εξετάσει και περιοχές που βρίσκονται στο όριο ή στο περιθώριο της Αστρονομίας, όπως είναι το ενδεχόμενο ύπαρξης εξωγήινης ζωής και η αστρολογία.

Το ύφος της γραφής πλησιάζει το αφηγηματικό, κρατώντας σαφείς αποστάσεις από τη στεγνή παράθεση επιστημονικών δεδομένων. Η εικονογράφηση είναι εξαιρετική και κάποιες φωτογραφίες κυριολεκτικά κόβουν την ανάσα. Ένα κατατοπιστικό γλωσσάρι και ένα παράρτημα με μονάδες, σταθερές και χαρακτηριστικά του Ήλιου και της Σελήνης προσθέτουν στη χρηστικότητα του βιβλίου. Το τετράγωνο σχήμα του είναι μια ευχάριστη έκπληξη και έδωσε τη δυνατότητα για δημιουργική σελιδοποίηση, με σαφή πλεονεκτήματα για το τελικό εικαστικό αποτέλεσμα.

Το Εγγύς Διαστημικό Περιβάλλον της Γης, Ιστορία, Τεχνολογία και Επιστήμη της Αστρονομίας είναι ένα σπουδαίο βιβλίο που φέρει την υπογραφή ενός σπουδαίου δασκάλου της Αστρονομίας.

Κείμενο από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Για να απολαύσει κανείς την ομορφιά μιας φυσικής θέας του αρκεί η όραση, αλλά ειδικότερα για να απολαύσει την ομορφιά της αστρονομικής παρατήρησης θα χρειαστεί την κατανόηση, επομένως τη γνώση. Όλα τα ουράνια σώματα αποκτούν άλλη διάσταση ομορφιάς στο μάτι του παρατηρητή που πιο πριν έχει αναζητήσει τη γνώση γι’ αυτά.

Το βιβλίο αυτό θα βοηθήσει τον αναγνώστη να βαδίσει στα μονοπάτια που καθημερινά χαράζει η επιστήμη της Αστρονομίας προκειμένου να προσδιορίσει τη θέση μας μέσα στο Σύμπαν. Θα του γνωρίσει ιστορικούς σταθμούς της πορείας της ανθρώπινης σκέψης αλλά και της σύγχρονης τεχνολογικής επανάστασης που έκανε δυνατή την εξερεύνηση του Σύμπαντος.

Στις σελίδες του οι αστρονομικές γνώσεις που κατακτήθηκαν ήδη από την αρχαιότητα συναντούν τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις στο εγγύς διαστημικό μας περιβάλλον. Σε ένα βιβλίο που φιλοδοξεί να εμφυσήσει την αγάπη για την αστρονομική παρατήρηση η εικόνα δε θα μπορούσε να έχει δευτερεύοντα ρόλο. Εικόνες ασύλληπτης ομορφιάς μας ταξιδεύουν στο ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό. Το ταξίδι δεν τελειώνει στην τελευταία σελίδα. Το ταξίδι αρχίζει μετά την τελευταία σελίδα, όταν ο αναγνώστης θα σηκώσει το βλέμμα από το φθαρτό αντίτυπο, για να ατενίσει το αιώνιο πρωτότυπο.

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Αν μου ζητούσαν να ξεχωρίσω τρία γνωρίσματα που προσδίδουν αξία σε αυτό το βιβλίο, θα απαντούσα τα εξής:
Πρώτον, το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας προσεγγίζει την Αστρονομία σε όλες σχεδόν τις βασικές διαστάσεις της.
Ψηλαφίζει την ιστορία της Αστρονομίας, κάνοντας μία αναδρομή στις ασύλληπτες αστρονομικές ενοράσεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Με πρωτόγονη τεχνολογία, αλλά με εξαιρετική οξύτητα πνεύματος, οι πρόγονοί μας θεμελίωσαν πολλές από τις αρχές της σημερινής Αστρονομίας.

Το βιβλίο αυτό απογράφει το οπλοστάσιο της σύγχρονης τεχνολογίας της Αστρονομίας. Πανίσχυρα «μάτια» σε τροχιά γύρω από τη Γη, όπως το Hubble, το XMM-Newton, το Spitzer, σαρώνουν το διαστημικό περιβάλλον σε όλες τις περιοχές του φάσματος, για να μας χαρίσουν εικόνες εκπληκτικής ομορφιάς και σημαντικής επιστημονικής αξίας. Τα «άπτερα» ξαδέρφια τους, τα τεράστια κάτοπτρα που είναι σκαρφαλωμένα στις πιο απομονωμένες κορυφές της Γης, αντιπαραθέτουν το πλεονέκτημα του μεγέθους τους απέναντι στον μεγαλύτερο εχθρό της παρατήρησης, που είναι η ατμόσφαιρα της Γης.

Σήμερα ακτινογραφούμε το Σύμπαν, καταγράφοντας ακόμα και τα αόρατα μήκη κύματος. Αναζητούμε την αλήθεια, αποκρυπτογραφώντας τα μυστικά που κρύβει το φως των μακρινών γαλαξιών και των παράξενων κοσμικών δομών των γιγαντιαίων γαλαξιακών σμηνών, για να κατανοήσουμε τα πρώτα στάδια δημιουργίας του Σύμπαντος, το πώς εξελίχτηκε στη σημερινή του μορφή και το ποιο θα είναι το μέλλον του.

Με τα τηλεσκόπια υπερύθρου κατορθώσαμε να διαπεράσουμε τα πυκνά νέφη αερίων και σκόνης και να παρατηρήσουμε πρωτογαλαξίες και πρωτοαστέρες μέσα σε «κουκούλια» σκόνης. Τέτοιες παρατηρήσεις μέσα στους δίσκους σκόνης ορισμένων αστέρων μας αποκάλυψαν τα περίφημα εξωηλιακά πλανητικά συστήματα, των οποίων η ανακάλυψη σηματοδοτεί τις μέρες μας.

Το βιβλίο διατρέχει σχεδόν όλους τους στίβους της επιστήμης της Αστρονομίας, όπως είναι η σφαιρική Αστρονομία, η ουρανογραφία, ο αστρονομικός χρόνος, η αστρονομική παρατήρηση, το ηλιακό μας σύστημα και η γέννηση των αστέρων και των πλανητών. Ακόμα, αναφέρεται στην αναζήτηση εξωγήινης ζωής, αλλά και στην καπήλευση της επιστημονικής αλήθειας που γέννησε την ψευδοεπιστήμη της Αστρολογίας.

Δεύτερον, το βιβλίο είναι καρπός τριών δεκαετιών έρευνας και διδασκαλίας. Διαπιστώνει κανείς στο τέλος του δρόμου ότι χρειαζόταν όλος αυτός ο χρόνος για να αποκτήσει η συσσωρευμένη γνώση μια απαραίτητη για το σκόρπισμά της διαύγεια, τάξη και λιτή απλότητα.

Τρίτον, το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας δημιουργήθηκε από αγάπη για την Αστρονομία και με αγάπη για τους αναγνώστες. Πάρα πολλές φορές, με τον συνεργάτη μου και φίλο, Σίμο Οικονομίδη, σταθήκαμε με δέος μπροστά σε κάποια νέα φωτογραφία υψηλής ανάλυσης, αλλά και μπροστά στο ανεξάντλητο πνεύμα του Ανθρώπου, που έχει καταφέρει να προεκτείνει το βλέμμα του στα βάθη του Χώρου και του Χρόνου. Με λαχτάρα μικρού παιδιού εξακολουθώ να στέκομαι μπροστά στα άλυτα μυστήρια του αστρονομικού ταξιδιού και με την ίδια λαχτάρα επιθυμώ να μοιραστώ τη χαρά αυτού του ταξιδιού με τους εκπαιδευτικούς της χώρας μας και πιο πολύ με τους φοιτητές μου, που θα ταχθούν να σκορπίσουν τη γνώση σε κάθε γωνιά και σε κάθε κοινωνικό και επαγγελματικό χώρο, μα και με όλους όσους διψούν για γνώση και ομορφιά.

Εύχομαι από την καρδιά μου, η ανάγνωση αυτού του βιβλίου να αποτελέσει για σας έναν τόσο σημαντικό σταθμό του αστρονομικού ταξιδιού όσο αποτέλεσε για μένα η συγγραφή του.

Περιεχόμενα

Εισαγωγή

1. Ιστορική εξέλιξη των αρχαίων ελληνικών ιδεών στην Αστρονομία, από τον Θαλή τον Μιλήσιο μέχρι και τον Αριστοτέλη

2. Σφαιρική Αστρονομία

3. Χρόνος

4. Αστερισμοί και ουρανογραφία

5. Τηλεσκόπια

6. Η σύσταση και η δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος

7. Ο Ήλιος ως τυπικός αστέρας και τα ηλιακά φαινόμενα

8. Πλανητικά συστήματα

9. Η Σελήνη

10. Εξωγήινη ζωή

11. Η θέση της επιστήμης της Αστρονομίας για την Αστρολογία